CULEMBORG - Absurdistische taferelen, metershoog en midden in het landschap waar hij opgroeide – de jonge kunstenaar Joost Rutten (2004) exposeert op Werk aan het Spoel in Culemborg. Zijn zes fotografische werken vormen samen een vervreemdend portret van de mens in een wereld vol contrasten: tussen controle en chaos, lichtheid en zwaarte, humor en vervreemding. De beelden zijn geënsceneerd in de uiterwaarden rond Culemborg, waar Rutten als puber tijdens de coronaperiode zijn eerste foto's maakte – alleen, met statief, en een hoofd vol ideeën. De expositie is georganiseerd door LekArt, een initiatief dat zich richt op de ontwikkeling van aanstormende kunstenaars en de locatie als creatieve springplank biedt voor hun werk en groei.
De camera als reddingsboei tijdens coronaRutten, oud-leerling van het KWC in Culemborg, ontdekte zijn liefde voor fotografie in een periode die voor velen juist stil en beklemmend was: de coronatijd. Hij was zestien toen Nederland grotendeels op slot ging.
“Ik had een bijbaantje als video-editor voor YouTubers, maar op een gegeven moment kreeg ik de behoefte om zélf dingen te maken,”
vertelt hij. Zijn moeder gaf hem een nieuwe camera, die hij met een eigen gekochte lens en statief uitbreidde. En vanaf dat moment ging hij elke dag op pad in de omgeving van Beusichem en Culemborg.
De camera werd een excuus om het huis uit te gaan, de natuur in – én om iets creatiefs te doen in een periode van sociale afstand en mentale druk. Zo ontstonden zijn eerste geënsceneerde zelfportretten: vervreemdende beelden waarin lichaamshouding, landschap en gevoel samenkomen. Die gewoonte is hij niet verloren. Nog steeds laat Rutten zich graag verrassen door onbekende plekken, waar hij ter plekke improviseert met poses en scènes.
Tussen humor en existentiële twijfelZijn beelden tonen personages – soms hijzelf, soms vrienden of andere jongeren – die op een lichamelijke manier in interactie gaan met de omgeving. Gezichten blijven vaak verborgen, houdingen zijn dynamisch, vervreemdend.
“Mijn werk heeft een persoonlijke urgentie. Ik reflecteer mijn eigen ups en downs, en die zie je terug in de beelden.”
Waar hij in het begin vooral zelf voor de camera stond, werkt hij inmiddels ook met modellen – vaak leeftijdsgenoten, soms dansers of performers. In die samenwerkingen ontstaat een nieuwe energie. “Dan geef ik de regie deels uit handen. Dat levert iets op wat ik zelf nooit had kunnen bedenken.”
Hoewel Rutten zijn beelden zorgvuldig componeert, zit er altijd ruimte in voor toeval en humor. Dat maakt het werk toegankelijk, ook al raakt het thema’s als onzekerheid, isolatie en het zoeken naar houvast – onderwerpen die typerend zijn voor zijn generatie.
“Of mijn werk een inkijkje is in hoe jongeren denken? Misschien. Ik weet het niet precies. Maar ik hoop vooral dat mensen zich erin herkennen, en zien dat het oké is dat dingen niet altijd te begrijpen zijn.”
Joost Rutten studeert fotografie aan de kunstacademie St. Joost in Breda. De werken op Werk aan het Spoel waren eerder te zien op het BredaPhoto Festival (2024), en keren nu terug naar het landschap waarin ze zijn ontstaan: de uiterwaarden rond Culemborg.
