GELDERMALSEN - In een wereld waarin digitale perfectie de norm is, kiest fotograaf Frans Hoeben uit Geldermalsen bewust voor een andere weg. Met de oertechniek van natteplaatfotografie brengt hij een ode aan de oorsprong van het medium en de schoonheid van het imperfecte. Deze historische techniek legt niet alleen beelden vast, maar bewaart ook een stukje van de tijd en het ambacht, waarin elke foto het resultaat is van een zorgvuldig maar toch tamelijk grillig proces.
Een veelzijdige maker Frans Hoeben studeerde aan de Nederlandse Film & Televisie Academie en werkte jarenlang als regisseur en cameraman van documentaires en programma’s voor de publieke omroep. Naast zijn werk achter de camera verwierf hij bekendheid als fotograaf met publicaties in onder andere de Volkskrant en exposities in galeries. Sinds 2004 combineert hij zijn creatieve werk met lesgeven in het vak cinematografie aan kunstacademies en hogescholen.
De magie van de natte plaat De afgelopen jaren richt Hoeben zich vooral op de 19e-eeuwse collodiumtechniek, uitgevonden door Frederick Scott Archer rond 1850. Bij deze methode wordt een laag collodium op glas of metaal aangebracht, daarna in een zilverbad lichtgevoelig gemaakt en vervolgens direct belicht voordat deze opdroogt. "Het is een snel proces, waarbij elke stap – van de luchtvochtigheid tot een kleine aarzeling voor de volgende handeling– het resultaat beïnvloedt," legt Hoeben uit. "Je moet geduld hebben en accepteren dat niet alles te controleren is." De techniek is bewerkelijk en vergt veel handwerk, maar levert unieke portretten op die een tijdloze sfeer uitstralen. "Dit is wat fotografie ooit was: eerlijk en puur," zegt Hoeben.
De revolutie van fotografie De komst van de natte plaat betekende, na de uitvinding van de zogenaamde Daguerreotypie, een revolutie in de geschiedenis van de fotografie. Met de collodium-techniek konden fraaie portretten gemaakt worden die ook nog eens betaalbaar waren. Voor het eerst was het mogelijk om projecties van de werkelijkheid niet alleen vast te leggen, maar ook te vermenigvuldigen. Deze doorbraak was vergelijkbaar met de komst van de computer. Eerst vonden mensen het proces griezelig en beangstigend, maar al snel werd duidelijk hoe deze technologie de wereld zou veranderen. Fotografie ontwikkelde zich snel en zou uiteindelijk ons begrip van de werkelijkheid herdefiniëren. Fotografie werd bereikbaar voor iedereen.
Historie in beeld Recent exposeerde Hoeben zijn werk in Geldermalsen en gaf hij een demonstratie in Fort Honswijk in Houten, een fort uit dezelfde tijd als de opkomst van de collodiumtechniek. De eerste foto van het fort was zelfs een natteplaatopname, wat het extra bijzonder maakte. "Deze techniek is een eerbetoon aan het vakmanschap van toen," zegt Hoeben.
Eerlijk en ambachtelijk Voor Frans Hoeben is het werken met de natte plaat niet alleen een artistieke keuze, maar ook een filosofie. Het proces voelt bijna alchemistisch: een combinatie van precisie, handwerk en creativiteit. "Het is alsof je een gerecht maakt uit een oud kookboek," zegt Hoeben. "Je volgt een recept, mengt de juiste chemicaliën, brengt ze aan op glas of metaal, en binnen enkele minuten ontstaat een uniek resultaat. Het is een proces waarin je veel moet investeren, zowel in tijd, geld als geduld. De resultaten zijn niet altijd te voorspellen, maar dat maakt het juist spannend en waardevol."
Hoeben werkt aan de voorbereiding van diverse nieuwe projecten, waaronder een portret van uitgever en likeurstoker Bas Lubberhuizen in zijn authentieke likeurstokerij bij de eeuwenoude toren in Varik. Dit proeflokaal, dat tevens galerie is voor lokale kunstenaars, zal ook zijn collodiumportretten tentoonstellen. Daarnaast bereidt hij een serie klassieke portretten voor van Betuwse jagers rond Landgoed Mariënwaard.
