LEXMOND - Holland is een echt molenland. In Nederland staan circa 1.200 molens. In het uitzendgebied van SRC staan er vijfentwintig. In deze serie artikelen nemen we u mee op reis langs deze bijzondere bouwwerken. In deze editie aflevering 6: ‘’De Bonkmolen” in Lexmond.
De Bonkmolen is een wipmolen die omstreeks 1853 aan de Kleine Kanaaldijk in Lexmond (gemeente Vijfheerenlanden) is gebouwd ten behoeve van de bemaling van de 1948 hectare grote polder Lakerveld. De molen bemaalde deze samen met de Vlietmolen en de verdwenen Lekkersche Molen en was de peilmolen. De Bonkmolen is tot 1945 in bedrijf geweest.
Ligging De Bonkmolen werd vroeger de (Benedenste) Lakerveldse Molen genoemd. Hij bestaat nog steeds en staat op het zuidelijkste puntje van de polder Lakerveld, dicht bij de grens met Meerkerk. Alhoewel deze molen dus niets met Meerkerk te maken heeft, wordt in artikelen, literatuur en op prentbriefkaarten deze molen bestempeld als een Meerkerkse molen. Datzelfde wordt op prentbriefkaarten ook gesuggereerd van de Vlietmolen en ook van de Meerkerkse brug, die het grondgebied van Lexmond verbindt met dat van Leerbroek. Het officiële adres is: Lakerveld 252 Lexmond.
Scheprad De molen slaat het water uit met behulp van een scheprad met een diameter van 5,90 meter. In 1976 is bij een grote restauratie het bovenhuis van de molen vernieuwd. De Bonkmolen, die sinds 1972 eigendom is van de Stichting tot Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden (SIMAV).
Geschiedenis In 1911 is het bovenhuis van de molen in Amerikaans eikenhout vernieuwd. Omdat deze houtsoort slecht bestand is tegen weersinvloeden, heeft men het bovenhuis in 1975 opnieuw vervangen. Het gehele bovenhuis werd samen met as en bovenwiel in augustus van dat jaar met behulp van een mobiele kraan op de ondertoren geplaatst. Op 2 september 1976 werd de molen officieel in gebruik gesteld. In het kader van de wet Bescherming Waterstaatswerken in Oorlogstijd is deze restauratie van de molen voor 90% gefinancierd door het Rijk. Het sintelstuk is afkomstig van de molen van de polder Quakernaak. In het begin van de 20e eeuw werd het kruihaspel vervangen door een kruilier.
Molenaar De huidige molenaar is Leen van Aalsburg. Als de molen in bedrijf is, wil de molenaar graag uitleg geven aan bezoekers over de ‘bemaling toen en nu’. De Bonk is in de regel op zaterdag te bezoeken. Waar de wind vrij spel had, werden de molens vroeger op een dusdanige manier gebouwd dat ze vanaf de grond bediend konden worden. De uiteinden van de wieken scheren dan rakelings boven de grond. Dit molentype wordt “grondzeiler” genoemd.
Verstijvingstrips In opdracht van SIMAV (Stichting tot Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden) heeft een aannemer de stalen verstijvingstrips voor de houten ondersteuningsconstructie berekend voor de Lexmondse Bonkmolen. De belastingen worden via de wieken van de molen afgedragen naar een houten ondersteuningsconstructie die zich in het centrum van de molen bevindt. Deze bestaat uit vier balken die vervaardigd zijn van Billiga-hout. De balken zijn in de huidige situatie bezweken ten gevolge van de optredende belastingen. Om de bestaande constructie te versterken, heeft de betreffende aannemer in overleg met SIMAV gekozen voor het toepassen van stalen verstijvingstrips die aan de zijkant van de houten balken zijn aangebracht.
