Middeleeuwse muntschat uit Hoef en Haag schittert nu in museum
Vrijdag 22 april 2022 | Roos van Bijnen
VIANEN - Daar liggen ze dan, blinkend in het vitrinelicht. Welgeteld 486 zilveren, en 12 gouden munten. Honderden jaren lagen ze verscholen in de bodem van wat nu het nieuwste dorp van Nederland is: Hoef en Haag. Het blijkt een unieke vondst uit de middeleeuwen, die vanaf vandaag te zien is in het Stedelijk Museum Vianen. "Als je die munten ziet, denk je: Vianen was toen het epicentrum van Europa."
Ben je aan het graven in de grond, kom je ineens een unieke middeleeuwse muntschat tegen. Het overkomt twee medewerkers van een waterbedrijf, aan het einde van de zomer van 2017. Het nieuwe dorp Hoef en Haag wordt in hoog tempo uit de grond gestampt, maar toch wordt op dat punt de bouw stilgelegd. Gewapend met metaaldetector gaat een archeoloog op onderzoek uit, want het kan weleens om wat bijzonders gaan.
"En dat is ook het geval geweest", lacht Werner van den Belt van het Stedelijk Museum Vianen. "Alleen al door het aantal, maar ook doordat het zoveel verschillende munten zijn. Er zitten munten bij uit Napels, Friesland, maar ook van een Engelse koning. Daardoor zie je hoe internationaal Vianen toen eigenlijk was."
Van wie waren de munten? De 500 munten zouden rond het jaar 1482 zijn begraven. Maar ja, door wie dan? Ze lagen in een kookpotje in de grond, dus was het misschien iemands spaarpot? Of is het de buit van rovers, aangezien een enkele munt uit de schat helemaal niet gebruikt mocht worden in de regio Utrecht? Volgens Van den Belt blijft dat nog gissen. "We weten wel dat het een jaarsalaris was van een geschoolde arbeider uit de 15e eeuw, maar dat zegt natuurlijk nog niks over degene van wie deze munten waren."
Voor wie zich afvraagt wat deze schat nú waard is: daar kan hij niets over zeggen. Al snapt iedereen waarschijnlijk dat 500 munten van echt edelmetaal momenteel "een heleboel" zouden opleveren. "Al gaat het niet alleen over de waarde in geld, hè. De culturele waarde gaat veel verder dan dat."
Kasteel Daarom nog even terug naar de plek waar de twee waterbedrijfmedewerkers de gouden vondst deden: dat is waar in de middeleeuwen het kasteel Hagestein stond. Deze is al veel eerder - rond 1405 - verwoest, dus veel kan het niet met de eigenaar van de munten te maken hebben. "Maar bijzonder zijn ze wel. De munten die overal uit Europa vandaan kwamen, laten zien dat de Vianezen in die tijd al een groot netwerk hadden."
Als je nog eens dicht bij de munten kijkt en de vage lijnen van een leeuw ziet, voel je dat de geschiedenis nog springlevend is, zegt Van den Belt. "De historie van onze regio is nog veel rijker dan we denken. En dit soort vondsten maakt het voor de inwoners heel tastbaar."
Vanaf vandaag te zien De bodemschatten zijn vanaf 22 april 2022 te zien in het Stedelijk Museum Vianen. Daar krijgen ze de komende jaren een centrale plek. Maar niet alleen daar wordt stilgestaan bij deze vondst. Op de vindplaats zal een kunstwerk geplaatst worden, en er is een kinderboek in de maak over de geschiedenis van de muntschat voor alle basisschoolleerlingen van Hoef en Haag en Hagestein.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met RTV Utrecht.