Vijfheerenlanden krijgt belasting Niemans-claim niet terug
Vrijdag 9 juli 2021 | Roos van Bijnen
VIJFHEERENLANDEN - Vijfheerenlanden krijgt de 5 à 10 miljoen euro belasting die Niemans Beton moet betalen over de door de gemeente aan het bedrijf betaalde schadeclaim niet terug. "We hadden op meer flexibiliteit in Den Haag gehoopt", schrijft het college van Vijfheerenlanden in een brief aan de gemeenteraad. Een adviesbureau heeft wel ándere mogelijke geldbronnen voor de gemeente gevonden.
De gemeente voerde de afgelopen tijd meerdere gesprekken met onder meer het ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Utrecht om te kijken of zij kunnen meebetalen aan plannen van Vijfheerenlanden. De spaarpotten van de gemeente zijn immers leeg, nadat Vijfheerenlanden 92 miljoen euro schadevergoeding moest betalen aan Niemans Beton.
Het college benadrukt dat er na de gevoerde gesprekken "niet alleen goed nieuws" te melden valt. Zo blijkt opnieuw dat andere overheden Vijfheerenlanden in ieder geval geen 'gratis geld' geven. "We hebben als gemeente met het Niemans-dossier een fikse tegenvaller te verwerken en de hoop dat die situatie tot directe financiële steun zou leiden van andere overheden moeten wij laten varen."
Onaangeroerde subsidiepotten Samen met het organisatieadviesbureau Berenschot zette de gemeente eerder al meerdere zogenoemde zoekrichtingen op papier. Kortgezegd moest het bureau kijken waar geld te halen valt. Daaruit kwamen bijvoorbeeld meerdere onaangeroerde subsidiepotten en een lijst met ambities die Vijfheerenlanden met andere overheden deelt, en waarbij ze dus mogelijk samen kunnen optrekken.
Nadat lokale politici daar hun zegje over deden, zijn de "verdiepende" gesprekken gestart met dus Binnenlandse Zaken en de provincie, maar ook met het Waterschap Rivierenland en organisaties als U16 (een samenwerkingsverband tussen zestien gemeenten in de provincie Utrecht) en de OMU, die zich bijvoorbeeld bezighoudt met het transformeren van leegstaande kantoorgebouwen. Een rapport met het resultaat daarvan is nu gepresenteerd.
Berenschot heeft allereerst een flink aantal - veelal onaangeroerde - subsidiepotten gevonden, waar Vijfheerenlanden gebruik van kan maken. Zo zijn er potjes bij het Rijk om het woningbouwtekort tegen te gaan, bestaan er subsidies voor het tegengaan van verkeerslawaai en kan de gemeente bij de provincie Utrecht aankloppen voor een bijdrage om het landelijk gebied mooier te maken, fietspaden aan te leggen of rijksmonumenten te restaureren. Zeven pagina's beslaan de tips over de subsidiemogelijkheden.
Het adviesbureau heeft ook de eerder genoemde zoekrichtingen verder uitgewerkt, plannen van de gemeente waar andere overheden misschien aan mee kunnen betalen. Eén richting springt eruit: woningbouw. Volgens het bureau is woningbouw "de gouden kans". Vijfheerenlanden heeft namelijk nog beschikbare grond en er is een enorm woningtekort. Grote kans, dus, dat het Rijk en de provincie willen bijdragen aan woningbouwplannen van de gemeente Vijfheerenlanden.
Bouwen rond Vianen Berenschot adviseert de gemeente dan ook om na te denken over het aanbieden van extra woningbouwlocaties rond Vianen. De verkoop van de grond levert de gemeente geld op. Ook zou Vijfheerenland aanspraak kunnen maken op geld uit bepaalde woningbouwpotjes van het Rijk voor de bouw van de nieuwe wijk Broekgraaf bij Leerdam. Met nieuwe woningen krijgt de gemeente er bovendien nieuwe inwoners bij die lokale belastingen afdragen. Een win-winsituatie, lijkt de conclusie.
Andere 'potjes' waar Vijfheerenlanden nu concreter aanspraak op kan maken, gaan over thema's als natuur en recreatie. Vijfheerenlanden kan zich volgens Berenschot veel meer profileren als toeristische trekpleister of groene gemeente. Kortgezegd brengen meer toeristen immers meer geld in het laatje. "Het levert omzet voor de lokale economie."
Gesproken over de lokale economie: het bureau ziet veel kansen om die te versterken. In Vijfheerenlanden is sprake van een sterke ontgroening en daar moet iets aan gedaan worden. Dus is het advies: zorg voor genoeg woningaanbod voor starters, voldoende werk en ontwikkelingsmogelijkheden. "De bedrijventerreinen in Leerdam, Meerkerk en Vianen zijn deels verouderd, waarmee de aantrekkelijkheid voor nieuwe bedrijven vermindert."
Skelettenvondst Puntsgewijs gaan de adviezen in het rapport nog over hulp van de provincie en het Rijk bij betere ov-punten, aanpak van kwetsbare wijken en zogenoemde erfgoed-deals. Als de archeologische vondsten in Vianen als paddenstoelen uit de grond lijken te schieten, kan Vijfheerenlanden daar dan niet iets mee doen? Misschien wel, aldus het rapport. Het is nog in een premature fase, maar wellicht kan de skelettenvondst in Vianen bijvoorbeeld een 'erfgoed-deal' worden.
Tegelijkertijd houdt het 'handen ophouden' ook een keer op. De gemeente hoopte eerder dus ook de belasting die Niemans Beton moet betalen over de door Vijfheerenlanden betaalde schadevergoeding "terug" te krijgen, een bedrag van maximaal 10 miljoen euro. Het ministerie van Financiën is alleen niet van plan dat zomaar op de rekening van de gemeente Vijfheerenlanden te storten. "De afgegeven signalen vanuit het Rijk stemmen somber", aldus de onderzoekers. "Zuur", noemt het college die uitslag.
Misschien wel de grootste tip van de onderzoekers van het adviesbureau aan de gemeente: maak keuzes. Het is immers niet verstandig om álle potjes tegelijk aan te willen boren en met alle partijen tegelijk afspraken te maken. "Focus", schrijven ze. En, ook niet onbelangrijk: ze vinden het verstandig om vaart te maken en de zoekrichtingen uiterlijk eind 2021 gekozen te hebben. "Anders gezegd: je moet het ijzer smeden als het heet is", besluit het rapport.
'Vijfheerenlanden op het netvlies' Het college van Vijfheerenlanden is, ondanks de negatieve aanleiding, blij met de gesprekken die ze met andere overheden heeft gevoerd en schrijft: "Ook in de toekomst kunnen deze contacten nog leiden tot kansen voor Vijfheerenlanden, want we staan nu wel op het netvlies".
Aanstaande dinsdag vergadert de gemeenteraad van Vijfheerenlanden over de kadernota. Daarin staat wat het college van burgemeester en wethouders belangrijk vindt voor de komende jaren en wat dat beleid ongeveer zou gaan kosten. Het rapport van adviesbureau Berenschot zal dan ook aan bod komen.